10 thức trà truyền thống Nhật Bản nổi tiếng trong văn hoá trà đạo

Nghệ thuật thưởng trà của người Nhật (hay Trà đạo Nhật) là biểu tượng của sự thanh tịnh, tôn trọng và sự kết nối giữa con người với thiên nhiên. Mỗi chén trà là một trải nghiệm thiền định, nơi bạn có thể cảm nhận rõ sự tinh tế trong hương vị, màu sắc và cách pha trà. Trong bài viết này, Megabuy chia sẻ cùng bạn 10 thức trà truyền thống Nhật Bản nổi tiếng trong văn hoá trà đạo và những ý nghĩa văn hoá, tinh thần thú vị xoay quanh mỗi danh trà.

1. Matcha

Matcha thuộc nhóm trà xanh ngon nhất thế giới, được làm từ lá trà xanh của cây Camellia sinensis. Các lá này được trồng trong bóng râm để tăng cường lượng chlorophyll và amino acid, sau đó được nghiền thành bột mịn. Quy trình sản xuất matcha bắt đầu bằng việc thu hoạch lá trà non, sau đó được hấp để ngăn quá trình oxy hóa rồi sấy khô và nghiền thành bột. Matcha có hương vị đặc trưng là ngọt nhẹ và hơi đắng bởi sự kết hợp tinh tế giữa vị umami (ngọt) và vị đắng của trà. Bột matcha có màu xanh sáng và mịn, thường được sử dụng trong các món bánh tráng miệng.

Ý nghĩa: Trong văn hóa Nhật Bản, matcha là một phần quan trọng của trà đạo (chanoyu) -  một nghệ thuật và nghi thức truyền thống.

Cách pha:

• Matcha thường được pha chế với nước nóng để làm trà, hoặc dùng trong các món ăn như bánh matcha, kem matcha, và sinh tố.
• Để pha matcha, bột trà được đánh với nước nóng bằng chasen (cây đánh matcha) cho đến khi tạo thành một lớp bọt mịn.

Matcha

2. Sencha

Sencha là trà xanh phổ biến nhất ở Nhật Bản. Do được trồng dưới ánh nắng mặt trời trực tiếp nên lá trà có màu xanh đen. Sau khi thu hoạch, lá trà được hấp ngay để ngăn quá trình oxy hóa, rồi được cuộn và sấy khô. Quy trình sản xuất giúp giữ lại nhiều chất dinh dưỡng và hương vị của trà xanh. Sencha dễ uống nhờ sự cân bằng giữa vị se đắng, vị ngọt và vị umami đặc trưng chỉ có ở trà xanh. Hương vị có thể thay đổi tùy thuộc vào khu vực trồng và điều kiện khí hậu. Màu nước trà thường là xanh lá nhạt hoặc vàng sáng.

Ý nghĩa: Sencha là một phần quan trọng trong văn hóa trà của Nhật Bản, thường được uống hàng ngày và là sự lựa chọn phổ biến trong các bữa ăn.

Cách pha: 

• Để pha Sencha, cần sử dụng nước khoảng 70-80°C vì nước quá nóng có thể làm cho trà trở nên đắng.
• Thời gian pha trà thường từ 1 - 2 phút. Lá trà có thể được pha lại từ 2 đến 3 lần, mỗi lần cho ra một hương vị khác nhau.

Sencha

3. Gyokuro

Lá trà Gyokuro được che chắn dưới bóng râm trong khoảng 2 - 4 tuần trước khi thu hoạch. Điều này giúp tăng cường hàm lượng chlorophyll và amino acid, giảm bớt vị đắng và tạo ra hương vị ngọt ngào đặc trưng. Sau khi thu hoạch, lá trà được hấp để ngăn quá trình oxy hóa, rồi được cuộn và sấy khô. Gyokuro nổi bật với hương vị ngọt ngào, tinh tế và sự kết hợp hài hòa giữa vị umami (vị ngọt nhẹ) và vị chát nhẹ. Hương thơm của gyokuro rất quyến rũ và đặc trưng. Màu nước trà thường là xanh lá đậm hoặc xanh lục nhạt.

Ý nghĩa: Gyokuro là một trong những loại trà xanh cao cấp nhất của Nhật Bản và thường được thưởng thức trong các dịp đặc biệt hoặc lễ hội trà.

Cách pha:

• Để pha Gyokuro, cần sử dụng nước có nhiệt độ thấp hơn so với các loại trà xanh khác, khoảng 50-60°C. Điều này giúp giữ được hương vị tinh tế của trà mà không làm cho trà bị đắng.
• Trà Gyokuro thường được phục vụ trong các ấm trà nhỏ (ấm trà sắt Tetsukyusu) và được uống từng ngụm để tận hưởng hương vị đặc biệt của nó.

Gyokuro

4. Houjicha

Hojicha là một loại trà xanh Nhật Bản đặc biệt được sản xuất bằng cách rang thân và lá trà xanh ở nhiệt độ cao (200 độ C). Phương pháp này tạo ra hương vị khác biệt so với các loại trà xanh khác, với màu sắc nâu đỏ hoặc nâu và hương vị có vị đất và ngọt. Do cách sản xuất độc đáo này, trà Hojicha ít caffeine hơn so với các loại trà xanh khác, vì vậy nó là một lựa chọn tuyệt vời cho những người yêu trà mà không muốn uống nhiều caffeine. Hojicha có một hương vị đặc trưng với mùi thơm của quả óc chó và cà phê rang. Màu nước của hojicha thường có màu nâu sáng hoặc đỏ nhạt.

Ý nghĩa: Trà Hojicha cũng thường được dùng trong các món ăn và đồ uống khác như kem hojicha hoặc bánh hojicha.

Cách pha: 

• Bạn chỉ cần đun sôi nước và cho lá trà vào trong nước đó. Sau đó, hạ nhiệt độ xuống khoảng 80 – 90 độ C và châm nước vào tách trà.
  
• Hojicha có thể được pha lại nhiều lần mà vẫn giữ được hương vị đặc trưng.

Hojicha

5. Genmaicha

Genmaicha thường được làm từ trà sencha hoặc bancha, kết hợp với gạo lứt hoặc gạo trắng rang. Gạo được rang đến khi có màu nâu vàng và một số hạt gạo nổ bung ra giống như bỏng ngô. Sau đó, gạo rang được trộn với lá trà xanh. Vì gạo nâu rang trong trà Genmaicha, nên hương vị của loại trà này có sự kết hợp của hương vị trái cây, hạt óc chó rang và hạt điều rang, cùng với hương vị trà xanh. Trà Genmaicha được coi là một loại trà rất tốt cho sức khỏe, bởi vì nó có nhiều chất chống oxy hóa và chất chống viêm, giúp tăng cường hệ miễn dịch cơ thể.

Ý nghĩa: Genmaicha ban đầu là loại trà của những người dân lao động và có thu nhập thấp, vì gạo rang giúp giảm chi phí và làm dịu vị đắng của trà. Tuy nhiên, ngày nay, genmaicha được yêu thích bởi mọi tầng lớp xã hội.

Cách pha: 

• Cho khoảng 4 gram trà vào cốc và thêm 120ml nước sôi khoảng 80 – 90 độ, chờ khoảng 1 phút đến 2 phút trước khi thưởng thức.
• Trà không nên ngâm quá lâu để tránh vị đắng.

Genmaicha

6. Kocha 

Kocha là một loại trà được lên men hoàn toàn, phổ biến trên toàn thế giới. Mặc dù trà xanh nổi tiếng hơn trong văn hóa Nhật Bản, nhưng Kocha cũng có một vị trí đặc biệt trong thói quen uống trà của người Nhật. Trong tiếng Nhật, từ "kocha" có nghĩa là "trà đỏ," do màu sắc đỏ hổ phách của nước trà sau khi pha. Đây là sự khác biệt trong cách gọi so với phương Tây, nơi trà đen (black tea) được dùng để chỉ loại trà này. Nhật Bản sản xuất một lượng nhỏ kocha trong nước, nhưng phần lớn kocha tiêu thụ ở Nhật Bản được nhập khẩu từ các quốc gia sản xuất trà lớn như Ấn Độ, Sri Lanka và Kenya.

Ý nghĩa: Mặc dù trà xanh là loại trà chủ đạo trong văn hóa Nhật Bản nhưng trà đen Kocha đã trở nên phổ biến hơn trong thế kỷ 20, đặc biệt là sau khi Nhật Bản tiếp nhận ảnh hưởng từ phương Tây.

Cách pha:

• Kocha được pha với nước sôi ở nhiệt độ khoảng 95-100°C. Thời gian ngâm trà từ 2- 4 phút tùy vào độ đậm của trà mong muốn.
• Kocha có thể được uống nguyên chất hoặc kèm với sữa, đường, hoặc chanh tùy theo sở thích cá nhân. Tại Nhật Bản, Kocha thường được uống theo kiểu phương Tây như "trà chiều" với bánh ngọt.

Kocha

7. Bancha

Trà Bancha được sản xuất bằng cách thu hoạch các lá trà sau khi mùa vụ vừa kết thúc, thông thường là thu hoặc đông. Bạn có thể nhận diện loại lá trà này thông qua kích thước lá lớn, được chế biến bằng nhiều phương pháp khác nhau để mang đến hương vị đặc biệt. Bancha có hương vị cân bằng, gần gũi. Lá trà có hương thơm vô cùng đặc trưng, kèm theo vị ngọt nhẹ và đắng. Tùy vào nơi sản xuất mà hương vị Bancha có thể khác biệt đôi chút, nhưng tất cả đều mang đến cảm giác sảng khoái cho người thưởng thức. Màu nước của bancha thường là màu xanh vàng nhạt hoặc vàng nhạt.

Ý nghĩa: Bancha thường được sử dụng các gia đình Nhật Bản và được xem như một loại trà "bình dân" vì tính phổ biến và giá cả hợp lý.

Cách pha: 

• Bancha được pha với nước có nhiệt độ khoảng 80-90°C, nhiệt độ này thấp hơn so với nước sôi để tránh làm cho trà trở nên quá đắng. Thời gian ngâm trà khoảng 1 phút
• Bancha có thể được pha lại nhiều lần, với mỗi lần pha lại hương vị trà sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn.

Bancha

8. Mecha

Mecha là trà búp non tách từ giai đoạn đầu của lá trà Camellia sinensis. Quá trình thu hoạch mecha diễn ra trong mùa xuân, cùng thời điểm với các loại trà xanh cao cấp như gyokuro và sencha. Các chồi non được chọn lọc cẩn thận để tạo ra một loại trà có hương vị đặc trưng. Mecha có hương vị mạnh mẽ, tươi mát và đậm đà, thường có một chút vị chát kết hợp với hương thơm đặc trưng của lá trà non. Nước trà mecha thường có màu xanh lục sáng, cho thấy hàm lượng cao của chất diệp lục và amino acids trong trà.

Ý nghĩa: Mecha không phổ biến bằng Sencha hoặc Gyokuro, nhưng vẫn là một loại trà đáng chú ý trong danh sách các loại trà xanh Nhật Bản, đặc biệt là đối với những người muốn thử một loại trà xanh có hương vị khác biệt.

Cách pha: 

• Mecha thường được pha với nước có nhiệt độ khoảng 70-80°C để tránh làm trà quá chát hoặc đắng. 
• Vì Mecha được làm từ chồi non, trà có thể được pha lại nhiều lần, với hương vị sẽ thay đổi và nhẹ nhàng hơn sau mỗi lần pha.

Mecha

9. Aracha

Aracha thường được biết đến với cái tên "trà thô" vì nó chưa qua giai đoạn chế biến cuối cùng. Đây là loại trà gần như nguyên bản, được thu hoạch và xử lý sơ bộ, nhưng chưa được làm sạch hoặc sàng lọc để loại bỏ các tạp chất như cuống, cành, hoặc bụi trà. Aracha mang lại hương vị tươi mới và phong phú, thể hiện rõ nét đặc trưng của vùng trồng trà. Các bước xử lý gồm hấp lá trà để giữ màu xanh, cuộn lá để phá vỡ các tế bào, và sấy khô. Tuy nhiên, không giống các loại trà xanh thông thường, aracha không được làm sạch kỹ lưỡng, nghĩa là cành, cuống và các mảnh lá còn sót lại trong thành phẩm. Hương vị Aracha pha trộn giữa vị ngọt nhẹ của lá trà non, vị chát của cành và cuống trà, và một chút vị tươi mới đặc trưng của trà chưa chế biến hoàn chỉnh.

Ý nghĩa: Người yêu trà và các chuyên gia trà thường thưởng thức aracha để cảm nhận hương vị nguyên bản và phong phú của trà trước khi trải qua quá trình tinh chế.

Cách pha:

• Aracha được pha với nước ở nhiệt độ khoảng 70-80°C. Thời gian ngâm trà thường từ 1- 2 phút.
• Do chưa qua giai đoạn xử lý cuối cùng, aracha có thể chứa một lượng lớn các hạt bụi trà, vì vậy cần chú ý khi pha để tránh làm nước trà quá đục.

Aracha

10. Koicha 

Trà Koicha được sản xuất từ các cây trà xanh đã già cỗi. Kết cấu không ở dạng bột hay xay mà khá lỏng, giống như siro hay socola tan chảy. Trà có màu xanh lá cây quen thuộc và có vị ngọt rõ ràng nhất, tuy nhiên nó vẫn nổi tiếng nhờ hương thơm nồng đặc trưng. Bạn cũng có thể trộn Koicha với một số loại trà Nhật Bản khác như matcha hay sencha để làm giảm độ đắng và tính thô. Koicha rất được lòng những người sành trà Nhật Bản. Koicha có hương vị đậm đà, kết cấu sánh đặc với màu xanh đặc trưng.

Ý nghĩa: Koicha là một phần quan trọng của các nghi lễ trà đạo trang trọng, đặc biệt là trong các buổi trà chính thức (chaji). Trà này thường được chia sẻ giữa nhiều người, mỗi người nhấp một ngụm từ cùng một chén trà, tượng trưng cho sự hòa hợp và kết nối trong nhóm.

Cách pha:

• Koicha được pha chế với tỷ lệ bột matcha cao hơn nhiều so với usucha, sử dụng khoảng 3-4 muỗng nhỏ (chashaku) matcha cho mỗi 30-50 ml nước.
• Nước được sử dụng để pha Koicha có nhiệt độ khoảng 70-80°C, vừa đủ để không mất đi hương vị tinh tế của trà.
• Trà được khuấy nhẹ nhàng và đều tay để tạo ra một hỗn hợp mịn màng và đặc.

Koicha

Trên đây là 10 thức trà truyền thống Nhật Bản nổi tiếng trong văn hoá trà đạo mà Megabuy muốn chia sẻ cùng bạn. Hi vọng bài viết mang lại những thông tin thú vị cho những người yêu trà và nghệ thuật trà đạo. Đừng quên truy cập chuyên mục Đời sống để cập nhật những bài viết và sản phẩm chất lượng từ xứ sở hoa anh đào nhé.